Ochrona lasu

Ochrona lasu jest działem gospodarki leśnej zajmującej się działaniami których głównym celem jest zapobieganie szkodom w lasach,  a w przypadku ich występowania podejmowania czynności dążących do wyeliminowania czynnika szkodo twórczego.

Szkody w lasach dzielimy w zależności od przyczyny ich powstania. Głównie są to szkody które powstały w wyniku działania czynników;

1.  abiotycznych –niska lub wysoka temperatura, długookresowy brak lub nadmiar wody, silne wiatry, pyły i gazy pochodzenia wulkanicznego ,

Listwa mrozowa	Listwa mrozowa

1. biotycznych- działalność szkodliwych wirusów , bakterii, owadów, grzybów, nicieni, oraz zwierzyny leśnej ,
2. antropogenicznych- gazy i pyły przemysłowe, nadmierna penetracja obszarów leśnych , zaśmiecanie substancjami szkodliwymi  czy  wręcz trującymi itp.

Nadleśnictwo Trzebciny z racji swego położenia –znaczna odległość od dużych ośrodków miejskich – nie jest poddane silnemu oddziaływaniu antropogenicznemu stąd i szkody z tego tytułu nie są duże.

Występowanie na terenie Nadleśnictwa Trzebciny drzewostanów w przewadze III i IV klasy wieku (60-80lat), ubogie gleby , a co za tym idzie mało zróżnicowany skład gatunkowy drzewostanów,  głównie monolitów  sosnowo-brzozowych,  powoduje  częste występowanie  dużych  szkód  od  owadów, grzybów i zwierzyny leśnej.

Geneza  występowania  dużych kompleksów jednowiekowych drzewostanów sosnowych  sięga okresu międzywojennego. Są to mianowicie tereny po gradacji (masowym występowaniu) owada strzygoni chojnówki  -niewielkiej ćmy której gąsienice żywią się igłami sosny.  Żer tych owadów spowodował konieczność wycięcia i powtórnego odnowienia bardzo dużych( sięgających kilku tysięcy ha) obszarów Borów Tucholskich w latach dwudziestych i trzydziestych poprzedniego wieku. Dzisiaj te drzewostany osiągnęły już wiek 75-85 lat. Jednak nie odbyło się to bez  interwencji  leśników. Kilkukrotnie zwalczano poprzez samolotowe zabiegi chemiczne takie owady jak ; brudnicę mniszkę, boreczniki, barczatkę sosnówkę, paprocha cetyniaka i oczywiście strzygonię chojnówkę.

Stosowanie obecnie zabiegów chemicznych jest ostatecznością i  używane są do tego celu preparaty biologiczne a jeżeli chemiczne to nieszkodliwe dla innych organizmów, o nikłej szkodliwej ingerencji w środowisko. Każda taka akcja poprzedzona jest wnikliwą analizą celowości przeprowadzenia i obszaru, na którym zabieg należałoby wykonać.

Liczymy gąsienice brudnicy mniszki	Liczymy korowca	Cetyniec na pniu sosny

Informacje o pierwszych gradacjach sięgają początków XX wieku. Według posiadanej przez nas wiedzy teren ten nawiedziła:

1.       w latach 1922-1924 silna gradacja strzygoni choinówki, ze skutkami której walczono przez szereg następnych lat.

2.       Na kolejny masowy pojaw tego szkodnika  trzeba było długo czekać. Żer gąsienic tej ćmy spowodował obumarcie kilku tysięcy ha lasu, głównie sosnowego,  w latach  1962-1963. Leśnicy zmuszeni byli wyciąć i usunąć kilkadziesiąt  tysięcy m3 zamierającego i martwego drewna.

3.       W latach nam współczesnych największe szkody wyrządziła gradacja brudnicy mniszki z lat 1979-1982. Na całym obszarze Nadleśnictwa prowadzone były lotnicze zabiegi zwalczające tego szkodnika. Na ich potrzeby pobudowano i uruchomiono prowizoryczne lotnisko w leśnictwie Wygoda. Pozostałości budowli istnieją do dnia dzisiejszego.

4.       W roku 2007 zwalczano gąsienice brudnicy mniszki na obrębie Sarnia Góra. Powierzchnia oprysku wyniosła 751,54 ha. Duże szkody spowodował również rozwałek korowiec, którego opryskano na powierzchni około 40 ha.

5.       W roku 2008 szkody spowodowane żerem gąsienic brudnicy mniszki objęły obszar 829,87 ha lasu. Celem ochrony tych drzewostanów wykonano oprysk samolotem.

Na każdym etapie wzrostu drzewo jest narażone na różne zagrożenia:

1.  na etapie uprawy –do około 7- 10 lat –są  to żery takich owadów jak: szeliniak sosnowiec, choinek szary, sieciech, pędraki chrabąszczy , larwy osnui sadzonkowej. Zgryzanie pędów  przez jelenie ,sarny, daniele i zające. Na tym etapie występują też szkodliwe grzyby np.: opieńki, rdza igieł i osutka sosny.
2.  na etapie młodnika – 7-10 do około 15lat są to żery owadów: opaślika sosnowca, choinka, boreczników, pędraków chrabąszczy i innych. Dalsze zgryzanie pędów oraz ogryzanie kory przez zwierzynę, do w/w grzybów dochodzi zamieranie pędów sosny oraz skrętak sosny.
3.  na etapie tyczkowiny i drągowiny do ok.40 lat dają znać osobie takie chrząszcze jak : smoliki, żerdzianki  i cetyńce , motyle: strzygonia,  brudnica i  poproch, czy błonkówki takie jak boreczniki.
4.  na etapie drzewostanów starszych są to głównie : strzygonia, barczatka, brudnica, poproch, boreczniki i zawisak sosnowy. W tym wieku szkody wyrządza też huba korzeni, opieńka i huby pnia drzewa.

Na każdym z tych etapów w ostatnich latach znaczne szkody wyrządza  bóbr, który został  wprowadzony na tereny borów w latach siedemdziesiątych poprzedniego wieku. Obecnie występuje wzdłuż prawie wszystkich cieków wodnych na naszym terenie. Do budowy tam i żeremi używa ogryzionych gałęzi z uprzednio ściętych przybrzeżnych drzew  ( to źle ) w ten sposób piętrzy wodę ( w większości przypadków to dobrze).

Rozlewisko utworzone przez bobry	Tama na cieku wodnym	Kikuty młodnika zniszczonego przez bobry

Zorganizowany w Lasach Państwowych system ostrzegania przed kolejnymi masowymi pojawami szkodników pierwotnych, oraz stała gotowość służb leśnych do ciągłego, całorocznego monitorowania stanu zagrożenia lasów z ich strony, powoduje, że na przestrzeni ostatnich lat nie notowaliśmy tak licznego występowania owadów szkodliwych jak w minionym okresie. Wszelkie możliwe zagrożenia z ich strony ograniczane są w zarodku i zwalczanie odbywa się na stosunkowo niewielkich powierzchniach.

Od kilkunastu lat na terenach będących obecnie w zarządzie Nadleśnictwa Trzebciny co pewien okres czasu występuje masowy pojaw imago (owad dorosły) chrabąszcza majowego i kasztanowca. Rójka tego owada odbywa się na pasach brzozowych oraz w drzewostanach z przeważająca ilością brzozy. Rok 2011 będzie prawdopodobnie rokiem, w którym wyleci znaczna jego ilość.  Owady dorosłe polecą na uprawy, gdzie złożą jaja, z których wylęgną się larwy (pędraki) i przez 4 lata będą żerowały na korzeniach traw, chwastów oraz sadzonek drzew i krzewów  powodując ich obumieranie. 

KK